23 erkende cyclamen
In de thematuinen ontdekken we bijna wekelijks ‘nieuwe’ lentebloeiers. In de Varenhof steelt momenteel Cyclamen Coum of rondbladige cyclaam de show.
Cyclamen is een knolgewas en behoort tot de familie van de Primulaceae (Primula). Er zijn inmiddels 23 soorten Cyclamen erkend, waarvan de meeste in Klein-Azië voorkomen. Ook in Europa aan de Middellandse Zee, op droge gronden in bergachtige streken groeien Cyclamen. Er zijn soorten die in de winter bloeien, maar óók die juist in de zomer of het najaar bloeien.
‘kuklos’
De knolvormige wortelstok of knol is aanvankelijk meestal kogelvormig, op latere leeftijd meer afgeplat, maar steeds cirkelrond; vandaar ook de geslachtsnaam Cyclamen, afgeleid van het Griekse woord ‘kuklos’, wat cirkel betekent.
Cyclamen coum of rondbladige cyclaam wordt ongeveer 8 cm hoog, bloeit van december t/m maart en is geurend. De bloemkleur is roze tot karmijnrood, soms wit. Het blad ontstaat in de herfst en is niervormig tot afgerond, meestal roodachtig van kleur aan de onderkant, de bovenkant heeft vaak een zilvergrijze tekening. Cyclamen coum heeft een ‘kerstboompatroon’ op het blad.
Spiraalvormige bloemsteel
Na de bloei rolt de bloemsteel zich spiraalvormig op en wordt er een doosvrucht gevormd. Hieruit springen de zaden, omgeven door een suikerachtig slijmlaagje. Dit slijmlaagje heeft een belangrijke taak: mieren zijn er dol op en zullen deze lekkernij meenemen. Zij zorgen op die manier voor verspreiding.
Het blad sterft af, de plant vertoont geen teken van groei meer en komt de zomer door als een schijfvormige knol die aan de onderkant wortels vormt. Cyclamen kunnen gerooid en gedeeld worden en ze produceert veel broedbolletjes aan de basis van de moederplant.
Een geschikte rotsplant
Cyclamen coum is geschikt als rotsplant, houdt van een licht beschaduwde plaats in een humusrijke, wat kalkhoudende grond en bij voorkeur onder loofbomen. De knollen kunnen geplant worden in juli-september, 3-5 cm diep. De plant verlangt een vrij vochtige bodem, die echter wel goed doorlatend moet zijn, zodat de knollen gedurende de winter niet te nat komen te staan. Geef elk jaar een 2-3 cm dikke laag tuinturf of bladaarde. De plant is goed winterhard, eventueel afdekken bij vorst.
De plant wordt ook wel eens varkensbrood genoemd. Varkens zouden de knollen opwroeten om te eten…
De knollen bevatten de giftige stof cyclamine, een stof die maagslijmvliesontsteking veroorzaakt. Werd vroeger gebruikt als krachtig laxeermiddel en om ingewandswormen te bestrijden. Moet sterk ontraden worden vanwege deze giftigheid. Ook het sap van de knollen kan de huid irriteren.
De plant wordt ook wel eens varkensbrood genoemd. Varkens zouden de knollen opwroeten om te eten, zij hebben geen last van de chemische stoffen die de plant bevat.
Van de soort Cyclamen persicum stamt onze kamerplant af. Siciliaanse vissers gebruikten de knollen van dit type om te vissen. Al at een vis er maar heel weinig van dan raakte deze verlamd en konden de vissers de vis handmatig vangen.
Cyclamen kan gemakkelijk tientallen jaren oud worden. Er zijn zelfs al exemplaren ontdekt van meer dan 100 jaar, waarvan de knol een omvang had van meer dan 30 cm. Deze plant is prachtig in combinatie met o.a. Galanthus (sneeuwklokje), Helleborus (kerstroos) en varens.